به گزارش روابط عمومی انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه، دکتر علی موحدیان عطار، در سومین روز از مدرسه تابستانی کلام امامیه به تبیین موضوع «آسیب شناسی مطالعات و مباحثات درباره تناسخ» پرداخت و گفت: نخستین آسیب، کمبود تحقیقات و منابع تحقیقی کارآمد، جامع و دقیق است، زیرا آنچه در کلام و فلسفه اسلامی در باره تناسخ می نویسند نوعا رویکرد انتقادی داشته و طبیعتا بسیاری در صدد این هستند که تمام ویژگی های این آموزه را درک کنند؛ لذا کمتر می توان منبعی را نشان داد که به این موضوع به نحو جامع اشاره کرده باشد.
وی افزود: نوعا این افراد با ذهنیت خود در معنای این مسأله استفاده کرده و در آن زمینه شروع به نقد کرده اند. یک جهت نقادی صحیح این است که ابتدا آموزه را به صورت صحیح بشناسیم و این امر کمتر اتفاق افتاده است.
موحدیان عطار با بیان این که لازمه شناخت صحیح و دقیق تناسخ این است که دقیقا مشخص کنند وقتی از تناسخ صحبت می کنند چه مؤلفه های مد نظرشان هست، ابراز داشت: تعریف بنده این است که تناسخ دو مؤلفه دارد یکی بازگشت روح به دنیا از طریق تولد و دوم بازگشت روح به بدنی دیگر.
وی با اشاره به ضرورت توجه به مؤلفه های نقد تناسخ، گفت: در خصوص تناسخ عربی اسلامی و فارسی خود مفاهیم دیگری وجود دارد که شاید نشنیده باشیم ولی از آن ها استفاده می شود. همچنین بایستی تنوعات آموزه تناسخ را بشناسیم تا در هنگام نقد فقط در یک مصداق نقد ما صورت نگیرد.
این استاد دانشگاه تهران متذکر شد: مشکل توجه نکردن به تنوعات تناسخ باوری، به یک و یا دوگونه منحصر نمی شود، بلکه در این باب باید به پرسش های متنوعی پاسخ داد، تا انسان آگاهی کافی پیدا کند. از دیرباز فلاسفه و متکلمین برخی از تنوعات را توضیح داده اند ولی اندک هستند و برخی شاید شامل تنوعات نشوند.
وی سپس «تناسخ ملکی و ملکوتی»، «تناسخ به صعودی و نزولی» و «تناسخ اتصالی و انفصالی» را به عنوان سه بخش از دانست و در توضیح بخش چهارم گفت: تناسخ نوع چهارم، تناسخ با عدم امکان بازگشت روح به بدن غیر انسانی، با امکان انحصاری بازگشت روح به بدن حیوانی، با امکان بازگشت روح به هر بدنی؛ و سپس با این فرض بازگشت روح به بدن غیر انسانی ممکن باشد. تناسخ را به چهار و گاهی پنج دسته تقسیم می کنند نظیر مسخ، فسخ، رسخ، نسخ است.
وی خاطرنشان کرد: اما تناسخ دست کم ۱۰گونه تنوع دیگر هم دارد که عموما به آن بی توجه بوده اند. اشاره به این تنوعات می تواند اهمیت این گونه شناسی را بیشتر معلوم سازد.
موحدیان عطار یادآور شد: برخی تنوعات تناسخ باوری مغفول مانده در مطالعات و مباحثات این حوزه عبارتند از «اقسام تناسخ به لحاظ تناهی یا عدم تناهی فراگرد زادو مرگ»، «اقسام تناسخ به ملاحظه نسبت آن با آخرت(بهشت و دوزخ)»، «اقسام تناسخ به لحاظ قدرت انتخاب روح»، «اقسام تناسخ به لحظا اختیار روح در بازگشت به این جهان»، «اقسام تناسخ به لحاظ فاصله بین دو زندگی»، «اقسام تناسخ به ملاحظه حمل آثار زندگی گذشته»،
وی در بخش دیگری از سخنانش به بیان تأثیر تناسخ به انسان و در نتیجه مبدل شدن اون به انسان مدرن پرداخت و بیان داشت: ویژگی های انسان های مدرن عبارتند از مؤلفه های تجربه گرایی، تمایل به غیر دینی اندیشیدن، انسان محوری، فردگرایی، عقل گرایی، کارکردگرایی، عاطفه گرایی.
لازم به ذکر است دومین کارگاه آموزشی مدرسه تابستانی کلام امامیه از تاریخ یکم الی سوم شهریور به همت انجمن کلام اسلامی حوزه و با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در سالن همایش های هتل ولایت مشهد برگزار می شود.
