به گزارش روابط عمومی انجمن کلام اسلامی حوزه، نهمین نشست از مجموعه نشست های همایش ” ایمان و چالش های عصر جدید” به همت انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه و دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران و با همکاری کمیته برگزاری کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه برگزار گردید.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی عبداللهی،عضو هیئت علمی گروه فلسفه پردیس فارابی دانشگاه تهران و مشاور بین الملل پردیس فارابی دانشگاه تهران، در این نشست که سه شنبه گذشته ۱۶ دی ماه ۱۳۹۹ با توجه به محدودیت های اعلام شده، بصورت مجازی برگزار گردید؛ به بیان نقطه نظرات خود پرداختند که خلاصه مطالب مطرح شده در ادامه آورده می شود:
- یکی ازمسایل بسیار مهم الهیات معاصرمسئله ایمان است.امروزنه تنها الهیدانان وفیلسوفان که انسان شناسان، مردم شناسان، جامعه شناسان، روانشناسان نیزازان بحث می کنند. این همه اهتمام به مسئله ایمان به دلیل تاثیری است که ازطرفی مسئله ایمان درشناخت حقیقت انسان وازطرف دیگردرتعلیم وتربیت انسان دارد.
- عقلانیت خود بنیان دوره معاصرچالش هایی برای باورهای دینی ازجمله ایمان پدید اورده است.عقلانیت مدرن برپایه نوعی شکاکیت استواراست.شخص مومن چاره ای ندارد جزاینکه نسبت میان شکاکیت وایمان را معلوم کند.ایا شکاکیت برای ایمان مضر است ؟ایا ایمان با عقلانیت مدرن سازگاراست ؟ایا عقلانیت جدید می تواند در خدمت ایمان قرار گیرد؟
مشاور پژوهشی دانشگاه تهران در ادامه افزود: برای پاسخ به پرسش های بالا باید رابطه ایمان وشکاکیت را بررسی کنیم وبرای بررسی رابطه وتعیین نوع ان چاره ای نداریم جزاینکه نخست تعریف یا توصیفی ازدومفهوم ایمان وشکاکیت بدست دهیم.
ایمان چیست؟
تعریف های متفاوتی از ایمان به دست داده شده است.
تعریف مورد قبول : ایمان عقد قلبی وفعل نفس است.این عقد قلبی طبق دیدگاه علامه طباطبایی درالمیزان ایمان رامشروط به دوشرط ازدوطرف کرده است.علم واگاهی ازطرف ابتدا وعمل ازطرف انتهاء.
طبق این تعریف نه علم درذات ایمان نهفته است ونه عمل.گاهی تعبیر علامه چنان است که گویی ایمان از دو جزء علم والتزام منتهی به عمل است (علامه ،المیزان، ج۱۸،صص۲۳۶-۲۳۷).
ویژگی های ایمان:
الف) ایمان به امور بدیهی تعلق نمی گیرد بلکه به امور نظری بر می گردد.
ج) ایمان امری اختیاری است نه اضطراری .
د) ایمان مراتبی دارد .شدت و ضعف دارد. در مراتب عالی فهم و ایمان علم و ایمان همراه هم هستند. ولی درمراتب پایین تر چنین تلازمی وجود ندارد.
شکاکیت
شکاکیت با شک متفاوت است .
شک: حالتی ذهنی است.این حالت می تواند عارض ایمان شود در مراتب پایین ایمان .اما بحث ما در این نیست .
شکاکیت : دیدگاهی است که در باب امکان معرفت،مبانی ومبادی ان تفسیر خاصی به دست می دهد.شکاکیت انواع مختلفی دارد:
شکاکیت معرفت شناختی:تقریر افراطی و حد اکثری شکاکیت معرفت شناختی با ایمان سازگاری ندارد.چون هیچ راهی برای معرفت نیست.اما درتقریرمعتدل شکاکیت درمراتب پایین ایمان راه دارد.
شکاکیت هستی شناختی: این نوع از شکاکیت ناظر به اصل هستی ایمان است.برای نفی چنین شکاکیتی باید عمل مومنانه مومنان را نشان داد چون ایمان امری نفسانی وخصوصی است.
رابطه ایمان و شکاکیت : شک درمرتبه عالی ایمان راه ندارد.ولی درمراتب ضعیف شکاکیت راه دارد.
نتیجه:
در مورد رابطه ایمان وشکاکیت انسانها سه دسته اند:
الف ) مومن به درجه ای که شک در ان راه ندارد.
ب) کافر
ج) مراتب ضعیف ایمان که با شکاکیت می تواند همراه باشد.
