به گزارش روابط عمومی انجمن کلام اسلامی حوزه، حجت الاسلام دکتر عزالدین رضانژاد در اولین روز از برگزاری اولین مدرسه زمستانی کلام اسلامی در بررسی و نقد مبانی فکری سلفیه گری گفت: همه گروه های اسلامی مبانی عامی دارند مانند قرآن و برخی از مبانی نیز مختص به یک جریان فکری است. سلفیه نیز مانند دیگر گروه های اسلامی دارای مبانی و اصول فکری عام و همچنین مختص به خود هستند.
ایشان در ادامه افزود: بعد از رحلت پیامبر دو گروه عمده در جامعه اسلامی
بوجود آمدند:
الف) اهل الجماعه که بعدها به فرقه های مختلفی تقسیم شدند مثل اهل الحدیث و … .
ب) اهل النص که بدنه ابتدایی شیعه را تشکیل دادند و آنها نیز به گروه های مختلفی منشعب شدند مانند امامیه، زیدیه، کیسانیه و … .
وی اظهار داشت: از جریان های مهم اهل الجماعه جریان اهل الحدیث است که براساس نظرات آنها لفظ یا عنوان «اهل السنه و الجماعه» بوجود آمد. سرآمد این جریان احمد بن حنبل بود که بعدها براساس فرق فقهی به حنابله مشهور شدند. در قرن چهارم سه فرقه از اهل حدیث منشعب شد: اشاعره در منطقه بصره و کوفه، ماتریدیه در منطقه ماوراءالنهر و طحاویه در شمال آفریقا. اهل حدیث (که در مقابل اهل الرأی به اصحاب اثر معروف بودند) اعتقاد داشتند که برای فهم متون دینی باید به صحابه سلف مراجعه کرد.
دکتر رضانژاد افزود: این خط فکری بعدها توسط ابن تیمیه تکمیل شد و به این ترتیب جریان سلفیه متقدم در قرن هشتم شکل گرفت. این خط فکری توسط ابنقیم شاگرد ابن تیمیه ادامه یافت اما به محاق رفت و تا اوایل قرن دوازدهم و اواخر قرن یازدهم توسط محمد بن عبدالوهاب دوباره ظهور کرد.
ایشان ابراز داشت: تاسیس سلفیه در قرن هشتم و از درون اهل حدیث اتفاق افتاد. ۷۰ درصد عقاید این فرقه با اهل حدیث مشترک و در ۳۰ درصد باقی مانده تفسیر و برداشت شخصی است. این جریان در قرن دوازدهم توسط چند نفر در دنیای اسلام دوباره احیاء شد:
- محمد بن عبدالوهاب در شبه جزیره عربستان که با عنوان وهابیت شناخته می شوند.
- شاه نعمتالله دهلوی در هند که مشهور به دیوبندیه شدند.
- ابن الامیر صنعانی در یمن که سلفیه زیدیه را تشکیل دادند.
- رشید رضا در شمال آفریقا که اخوان المسلمین را تشکیل داد و سلفیه جهادی و افاغن العرب از همین تفکر پیروی می کردند.
حجت الاسلام رضانژاد در بیان مبانی نظری سلفیه گفت: مبانی نظری سلفیه و عقاید آنها در چند حوزه تقسیم می شود:
- حوزه معنا شناسی: بر این اساس از مفاهیمی چون اسلام، ایمان و کفر، سنت و بدعت و عبادت تعاریف جدیدی را براساس مبانی فکری خود ارایه دادند.
- معرفت شناسی: در حوزه معرفت شناسی، حجیت خبر واحد در اعتقادات را مطرح کردند و با اذعان به عدم حجیت حکم عقل، حجیت قول اصحاب را نیز تأیید کردند.
- روش شناسی: در حوزه روش شناسی، آنها دو روش اصلی دارند: اول اینکه فهم سلف را حجت میدانند و بر ظاهرگرایی تأکید می نمایند.
- هستی شناسی: در حوزه هستی شناسی و براساس مبانی فکری گذشته، هم در مسایل خداشناسی و هم انسانشناسی و جهان شناسی، مفاهیمی با نگاه سلفی ارایه نمودند.
ایشان درتبیین مبانی فکری سلفیان اظهار داشت: مبانی فکری سلفیان در چند دسته تقسیم می شود:
- در باب حقیقت و مجاز در آیات قرآن: آنها تاکید بر عدم مجاز در آیات قرآن دارند و تمام آیات را محکم می دانند.
- در باب متون دینی بر ظواهر الفاظ متون دینی تاکید کرده و هر گونه تأویل را نفی می کنند.
- درباره جایگاه عقل و نقل تاکید بر نقلیات کرده و عقل را به عنوان یک منبع مستقل دینی قبول ندارند. همچنین آنها همواره نقل مقدم بر عقل می دانند.
- به شدت منتقد منطق و فلسفه هستند.
- در باب محکم و متشابه در قرآن قبول دارند که متشابه در قرآن هست اما اینکه ما درکی از متشابهات نداریم و باید آن را کنار بگذاریم را قبول ندارند.
- از مجردات تفسیر ویژهای دارند و مجردات غیر مادی مورد نظر فیلسوفان را قبول ندارند.
- نفی شهود و عرفان که اعتقاد دارند صرفا با تقوای باطنی نمیتوان به جایی رسید.
لازم به ذکر است اولین مدرسه زمستانی کلام اسلامی با موضوع “نقد و بررسی مبانی وهابیت و داعش” از سوی انجمن کلام اسلامی حوزه و با همکاری دانشگاه سیستان و بلوچستان و دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به مدت دو روز و با حضور حجج اسلام آقایان دکتر سیدمهدی علیزاده موسوی، دکتر حسن ضیاتوحیدی و دکتر عزالدین رضانژاد در روزهای ۴ و ۵ بهمن ماه ۹۶ در دو نوبت صبح و عصر در سالن معراج دانشگاه سیستان و بلوچستان برگزار شد.
