ه گزارش روابط عمومی انجمن کلامی اسلامی حوزه، نشست علمی نقد و بررسی “تطبیقی هرمنوتیک هرش و روش تفسیری مفسران” (با تأکید بر علامه طباطبایی) از سوی انجمن کلام اسلامی حوزه و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر هادی صادقی به عنوان ناقد در نشست علمی نقد و بررسی “تطبیقی هرمنوتیک هرش و روش تفسیری مفسران” (با تأکید بر علامه طباطبایی) در نقد دیدگاه حجت الاسلام و المسلمین مختاری گفت: در خصوص واژه شناسی هرمنوتیک، عده ای اصطلاح تأویل را مترادف خوبی برای هرمنوتیک معرفی می کند.
عضو هیأت مدیره انجمن کلام اسلامی حوزه گفت: برخی هرمنوتیک را به نظریه تفسیر معنی می کنند و بعضی هرمنوتیک را روش تأویل و تفسیر و علم تأویل و تفسیر می دانند.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر صادقی با اشاره به اینکه باید مخاطب و منتقد، ذهنیت نویسنده و مولف کتاب را بداند و برداشت شخصی نداشته باشد، افزود: نویسنده ساختار تأویل متن، هرمنوتیک را روش تأویل می داند بطوریکه «هرمنوتیک را می توان «آیینی» با سابقه بسیار کهن دانست، روش تأویل ریشه در باور به «تقدس متن» دارد. گونه ای محدود کردن دو جهان بیرونی و درونی است به متن… »
مشاور عالی رئیس دانشگاه قرآن و حدیث در ادامه به ناسازگای دیدگاه ها در مفهوم هرمنوتیک پرداخت و گفت: این ناسازگاری نشان از چند خاستگاه متفاوت دارد که نخستین خاستگاه اختلاف دیدگاه ها در مفهوم هرمنوتیک، ناسازگاری دیدگاه های مفسران و قرآن پژوهان در مفهوم تأویل و تفسیر است. با توجه به اختلافی که قرآن پژوهان در تعریف تأویل و تفسیر دارند برخی هرمنوتیک را تأویل می دانند و عده ای که تأویل را به گونه ای دیگر تعریف می کنند آن را برابر مناسبی برای هرمنوتیک نمی دانند. برای نمونه قرآن پژوهی که تأویل را مترادف تفسیر می داند نمی تواند هرمنوتیک گادامر را به تأویل ترجمه کند، اما قرآن پژوهی که تأویل را خلاف ظاهر معرفی می کند می تواند بگوید هرمنوتیک گادامر همان تأویل است.
وی به خاستگاه دوم اشاره کرد و افزود: ناسازگاری تعاریف هرمنوتیک؛ در مراحل و دوره های مختلف هرمنوتیک معانی گوناگونی یافته است؛ ریچارد پالمر شش تعریف متمایز از هرمنوتیک را به ترتیب زمانی این گونه شمارش می کند که عبارتند از؛ ۱٫ نظریهٌ تفسیر کتاب مقدس ۲٫ روش شناسی عام لغوی ۳٫ علم هرگونه فهم زبانی ۴٫ مبنای روش شناختی علوم انسانی ۵٫ پدیدار شناسی وجود و پدیدار شناسی فهم وجودی ۶٫ نظام های تأویل هم متذکرانه و هم بت شکنانه که برای رسیدن به معنای نهفته در زیر اسطوره ها و نمادها مورد استفاده انسان قرار می گیرند.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر صادقی ادامه داد: در برخی از این دوره ها هرمنوتیک می تواند به معنای تفسیر باشد و در تعدادی به معنای تأویل یا روش تأویل، هر چند در بعضی از این دوره ها هرمنوتیک می تواند تأویل و تفسیر باشد؛ مانند هرمنوتیک شلایر ماخر که دو جنبه متفاوت دارد: هرمنوتیک دستوری، هرمنوتیک فنی یا روان شناختی، که هرمنوتیک دستوری تقریباً همان تفسیر است و هرمنوتیک فنی، تأویل می باشد.
وی بیان داشت: هرمنوتیک هایدگر و گادامر نیز به گونه ای است که نه کاملاً تأویل برآن صادق است و نه تفسیر. تفسیر صادق نیست، زیرا این دو در پی قصد مؤلف نیستند، تأویل صادق نیست چه اینکه در تأویل، گونه ای از ارتباط میان معنی یا آنچه به عنوان تأویل معرفی می شود با الفاظ و واژگان متن وجود دارد. اما در هرمنوتیک گادامر چنین ارتباطی وجود ندارد.
این پایان این نشست علمی که به مدت ۱۲۰ دقیقه ادامه داشت کارشناسان به سوالات حضارین در نشست پاسخ گفتند و مقرر شد با توجه به ضیق وقت، ادامه این بحث با رویکرد پرداختن به مباحث جزئی تر از هرمنوتیک هرش و نیز بررسی و تطبیق تفاوت ها و تشابهات با روش علامه طباطبایی، در زمانی دیگری برگزار شود.
لازم به ذکر است این نشست علمی با حضور حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر محمدحسین مختاری، رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر هادی صادقی، عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث روز شنبه ۱۷ بهمن ۹۴ ساعت ۱۸:۳۰ در سالن همایش های علمی انجمن های علمی حوزه برگزار گردید.
