به گزارش روابط عمومی انجمن کلام اسلامی حوزه، نشست علمی “روش های طراحی و گسترش شبهات دینی در جامعه” با طرح سوال “مؤلفه های فکری و چرایی تأثیرگذاری شبهات و روش های پاسخگویی مناسب به آن ها کدام است؟”چهارمین نشست از سلسله جلسات و نشست های “دین و چالش های روز” ویژه “گفتگوی اعتقادی“با ارائه و سخنرانی حجت الاسلام دکتر سیدهاشم جزی، استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب و با دبیری حجت الاسلام دکتر محمد رکعی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در روز چهارشنبه ۱۵ آذر ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۲۱ تا ۲۲ به صورت وبیناری برگزار شد.
حجت الاسلام دکتر سید حسن هاشمی در ابتدای نشست در مقدمه ای در تبیین گام های پاسخگویی به شبهات دینی گفت: گام اول برای پاسخگویی متناسب به یک شبهه چگونگی مواجهه با شبهات و شناخت شبهه است. در گام دوم باید شبهه مورد تحلیل قرار گیرد. در این گام باید تحلیل کنیم که ادعای شبهه چیست و چگونه دستگاه استدلالی خود را شکل می دهد. در گام سوم باید به دنبال پاسخ یابی باشیم و گام چهارم ارائه پاسخ های متناسب با مولفه های فکری شبهه و نقد گفتمان شبهه است.
ایشان در ادامه افزود: ما در عصری زندگی می کنیم که به دلیل توسعه رسانه ها و به ویژه شبکه های مجازی تبادل اطلاعات بسیار گسترش یافته و ما همواره در معرض اطلاعات و اخبار هستیم. جریان های فکری ضد دین از این فرصت نهایت استفاده را برای القای شبهات به کار می برند.
استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب در تحلیل چالش های اعتقادی و جریان های فکری ضد دین اظهار داشت: این جریان ها شبیه به کشوری می باشد که دارای مرزهای متعدد است. جنبش های نوظهور و جریا نهای فکری برای خود مولفه هایی دارند که مرزهای آنها از یکدیگر متمایز می کند.
وی افزود: جریان های فکری مثل فمنیسم، آتئیسم، یهودیت و مسیحیت تبشیری هر یک مرزهایی دارند و از نوعی قانون اساسی نیز برخوردارند. مرزهای این جریان ها از یکدیگر متمایز هستند و باید در هر جریان این مرزها شناسایی شوند. برای نمونه جریان الحاد مرز خود را مخالفت با دین به روش علمی و دانشی قرار داده است.
ایشان در ادامه گفت: همچنین جریان های فکری شخصیت های ممتازی دارند که شاخص آن جریان به شمار می روند. برای مثال در روانشناسی زیگموند فروید به عنوان شخصیت بارز و ممتاز این دانش با اینکه یهودی الاصل است اما نظریه فکری خود را بر خداناباوری بنیان گذاشته و نظریات او در دانشگاه ها تدریس می شود.
حجت الاسلام دکتر سیدحسن هاشمی ابراز داشت: در دانش جامعه شناسی نظریه های علمی بر انسان محوری پایه گذاری شده، در حالی که قرآن محوریت را بر خداوند و رابطه انسان با خداوند بنیان گذاشته است. اگر به این مرزها و گفتمان ها توجه نشود ریزش اعتقادی برای بخشی از جامعه رخ خواهد داد.
وی در بیان روش های جریان های فکری ضد دین به ایجاد گفتمان جذاب در جذب مخاطب اشاره کرد و گفت: جریان هایی که شبهات دینی را گسترش می دهند برای آنکه افراد بیشتری را جذب کنند معمولاً گفتمان جذابی را تولید می کنند. همیشه یک فرصت طلبی ویژه ای نیز در این جریان ها وجود دارد که با استفاده از آن و ایجاد گفتمان جذاب چالش ها ایجاد می شوند.
ایشان در ادامه تأکید کرد: در این گفتمان ها تعریف ها تغییر می کند. برای مثال جریان الحاد برای حمله به دین زبان و گفتمان خود را علم و دانش قرار می دهد یا جهل و خرافات را به عنوان وسیله حمله به مراسم و مناسک دینی انتخاب می کند. این چنین باعث می شود دین دچار چالش شود و دینداران دچار این وسوسه شوند که آیا مراسم و مناسک خود را تغییر دهند تا آنها مدرن و جدید نشان داده شوند.
وی در پایان این نشست در پاسخ به این سوال که روش مقابله با شبهات دینی گوناگونی که از سوی جریان های فکری ضد دین ایجاد می شود چیست؟ اظهار داشت: ابتدا باید شبهه ای که با آن مواجه شده ایم را تحلیل و آنالیز کنیم که از چه فرمولی استفاده می کند. سپس از روش مطالبه دلیل استفاده کنیم. قرآن کریم به دفعات از روش مطالبه دلیل در نقد یک شبهه استفاده کرده است. برای مثال در پاسخ به این شبهه که یهودیان و مسحیان بهشت را منحصرا برای خود می دانستند قرآن درخواست دلیل می کند. نکته دیگر این است که در مواجهه با یک شبهه وضعیت منفعل نگیریم. بلکه همواره وضعیت در مواجهه با شبهات باید فعال باشد. در تحقیقی مشخص شده که بیش از سی و پنج روش و تکنیک های فعال و تهاجمی وجود دارد که در مقابله با شبهات باید از آن ها استفاده کرد.
لازم به ذکر است برگزاری سلسله جلسات و نشست های “دین و چالش های روز” هر هفته روزهای چهارشنبه از ساعت ۲۱ تا ۲۲ با ارائه و سخنرانی پژوهشگران و اساتید برجسته حوزوی و دانشگاهی از ایران و خارج از کشور به همراه پرسش و پاسخ، به صورت وبیناری با همکاری انجمن کلام اسلامی حوزه، پژوهشگاه قرآن و حدیث، کمیته مرکزی کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه و مرکز آموزش های کاربردی دفتر تبلیغات اسلامی قم، برگزار می شود.
